Szkolenie „Dysleksja a nauczanie języków obcych”

W weekend 25-26 października uczestniczyłam w szkoleniu „Dysleksja a nauczanie języków obcych” prowadzonym przez panią Katarzynę Bogdanowicz. Prowadząca szkolenie specjalizuje się w zagadnieniu dysleksji i jest autorką książki o tym samym tytule co szkolenie. Moją recenzję książki możecie przeczytać tutaj.

Szkolenie było prowadzone w ciekawy sposób, wydaje mi się, że grupa była zainteresowana tematem i chętnie w nim uczestniczyła. Dla mnie sporo treści było powtórzeniem tego, co dowiedziałam się z książki, ale że czytałam ją wiosną, było to swego rodzaju przypomnienie i uporządkowanie mojej wiedzy. Pojawiły się różnego rodzaju ciekawostki, autorka chętnie odpowiadała na pytania. Bez problemu nawiązała z nami kontakt.

Za szczególnie przydatne uważam praktyczne zadania. Analizowałyśmy autentyczne opinie uczniów z dysleksją. Zastanawiałyśmy się nad ich mocnymi i słabymi stronami. W materiałach ze szkolenia w kontekście analizowania opinii znajduje się mini-słownik podstawowych terminów przydatnych w czasie czytania. Fajna rzecz! Tworzyłyśmy własną propozycję lekcji dla takiego ucznia. Analizowałyśmy ćwiczenia (z jednego z podręczników) i próbowałyśmy je dostosować tak, by były bardziej przyjazne dla uczniów z trudnościami. Ciekawy był też film przedstawiający Metodę Dobrego Startu dostosowaną do lekcji angielskiego (Good Start Method for English). Chętnie posłuchałam też o ocenianiu uczniów, myślę, że to zawsze budzi wątpliwości nauczycieli.

Podsumowując, szkolenie było fajnie poprowadzone i jeśli chcecie poszerzyć wiedzę na temat dysleksji (zarówno teorii, jak i metodyki) to polecam Wam ten warsztat. Jak nie macie czasu, albo wolicie poczytać, to warto sięgnąć po książkę.

Szkolenie odbyło się w CWRO w Warszawie http://www.cwro.edu.pl.

Zachęcam Was też do wejścia na stronę http://bogdanowicz.edu.pl, gdzie znajdziecie więcej informacji o prowadzącej oraz gdzie odbędą się najbliższe szkolenia.

 

Książka dla rodziców i nauczycieli „Dysleksja a nauczanie języków obcych”

Wiedzieliście, że można szacować, że w standardowej 30 osobowej klasie jest 14% dzieci z inteligencją niższą niż przeciętna i 15% osób z dysleksją? Problem zaburzeń w uczeniu się może dotyczyć nawet 10 osób z 30 osobowej klasy. W związku z tym bardzo istotna staje się umiejętność pracy z takimi uczniami. Wreszcie skończyłam czytać bardzo ciekawą i pomocną książkę pod tytułem „Dysleksja a nauczanie języków obcych. Przewodnik dla nauczycieli i rodziców uczniów z dysleksją”. Książka została napisana przez Katarzynę Bogdanowicz. Można powiedzieć, że jest to swoiste kompendium wiedzy na temat dysleksji w kontekście języków obcych.

Książka jest podzielona na dwie części. Pierwsza jest bardziej teoretyczna, przeczytamy tu m.in. definicje dysleksji, zapoznamy się z objawami i przyczynami, dowiemy się jak funkcjonuje mózg i na czym tak naprawdę polega czytanie i pisanie. Ponad to uzyskamy informacje na temat jak wygląda diagnoza dysleksji oraz o samych uczniach – na czym polegają ich trudności, jak wygląda ich funkcjonowanie społeczne. Druga natomiast jest praktyczna. Tutaj ogólnie dowiemy się o metodyce nauczania uczniów z dysleksją, przeczytamy o wykorzystaniu nowoczesnych technologii. Otrzymamy też szczegółowe wskazówki dotyczące nauczania czytania, pisania, mówienia, słuchania, słownictwa, alfabetu i wielu innych zagadnień. Na koniec uzyskamy wiedzę na temat psychologicznych aspektów pracy z uczniami dyslektycznymi oraz o tym jak organizować im pracę. Zostanie również przeanalizowana opinia psychologiczno – pedagogiczna i opisane sposoby oceniania uczniów z powyższymi problemami.

Poza wiedzą autorka dostarczy nam konkretne przykłady: ćwiczeń, gier, pomocy, stron internetowych sprawdzających się w nauczaniu dzieci z dysleksją. Wszystkim zainteresowanym tą tematyką polecam tę lekturę. Ja na pewno będę się starać wdrożyć w życie metody pracy o których przeczytałam.

 

 

Dyslektyk też może

Ponieważ poszerzam swoja wiedzę na temat dysleksji w kontekście nauczania języka angielskiego dziś kolejny wpis z tego cyklu. Jak wiemy, coraz większa ilość uczniów ma problemy w nauce, duża liczba z nich to dyslektycy. Okazuje się, że ten problem dotyczy wielu znanych ludzi. We wszystkich publikacjach podkreślane jest, że dyslektycy nie są mniej inteligentni, że mogą osiągnąć sukces.

Również ja będąc dzieckiem miałam problem z nauczeniem się czytania, wymagało to ode mnie dużo ćwiczeń. Podobnie jak godziny spędzone nad ortografią i masa napisanych dyktand. Nienawidziłam uczenia się wierszy na pamięć. Nauczenie się ich było trudne, by je zapamiętać musiałam zacząć się uczyć ledwo zostały zadane. Marginesy i akapity dla mnie nie istniały, zresztą nawet teraz pisząc bloga, muszę się bardzo starać, by je stosować. Z koordynacją ruchów też zawsze było średnio. Podobnie jak z koncentracją i bałaganiarstwem. Z nauka angielskiego jednak nigdy nie miałam problemów. Jakoś szło, wręcz nad wyraz dobrze. W liceum okazało się, że mam dysleksję. Jak już się nauczyłam czytać, robiłam to bardzo dobrze, zresztą lubiłam literaturę a jak wiecie praktyka czyni mistrza. Co do ortografii, to też można ją wykuć na blachę (o co już postarała się moja mama), dlatego robię mało błędów. Gdy szybko pisałam odręcznie myliło mi się p z b, ale zwykle szybko to poprawiałam. Da się żyć. Wiem, że zapewne moja postać dysleksji nie jest zbyt poważna. W ogóle z badań wynika, że nie ma dwóch identycznych postaci dysleksji. Ale mój przykład pokazuje, że ciężko pracując można przezwyciężyć problemy w nauce. Dlatego tak bardzo cieszę się, gdy moi uczniowie z dysleksją „załapują” zagadnienia, które na początku były dla nich skomplikowane i dostają dobre stopnie w szkole.

Kończąc tę dygresję dotyczącą mojej osoby, poniżej publikuję plakat  ze strony http://www.dyslexic-kids.org przedstawiający znanych ludzi mających dysleksję. Takich, którzy mieli duże lub nawet wielkie osiągnięcia.

O uczniu z dysleksją

Dziś ponownie trochę o dysleksji. W tym wpisie skoncentruję się na dziecku z orzeczeniem dysleksji. Jak ono się czuje? Jak wygląda jego dzień w szkole? Jak często jest traktowane przez nauczyciela/ rówieśników? Z mojego doświadczenia szkolnego wynika, że w dużych klasach praca z dzieckiem z problemami w nauce jest bardzo trudna. Jak pokazuje filmik taki uczeń często nie nadąża, nie wie które zadanie robimy, na której stronie trzeba otworzyć książkę itp. Jednym z rozwiązań może być posadzenie takiego dziecka jak najbliżej własnego biurka, by kontrolować co robi, podpowiedzieć, dodatkowo wyjaśnić. Innym posadzenie z nim miłego, bardzo dobrego ucznia, kóry gdy szybciej skończy własną pracę pomoże słabszemu koledze. Ale trzeba wyjaśnić, że chodzi o pomoc a nie zrobienie za niego. W przypadku ćwiczeń dobrze jest zmieniać dobór uczniów.

Poniżej ciekawy filmik pokazujący, jak to jest być dzieckiem z dysleksją. Uświadomił mi, że życie takiego ucznia naprawdę nie jest łatwe (przecież nikt z nas nie chce czuć się głupim i samotnym).

Oraz obrazek z Pinterest – o czym dzieci z dysleksją chciałyby żeby każdy wiedział (trzeba pracować z nami w inny sposób, to, że mamy dysleksję nie oznacza, że jesteśmy głupi, musisz wolniej dawać mi instrukcje, nie jesteśmy leniwi – żebyśmy się nauczyli często trzeba z nami ciężej i dłużej pracować, musisz pomóc nam w czytaniu – nie rozwalać ścianę, lecz ją obejść). Pamiętajmy o tym w ferworze dnia codziennego pracując z uczniami dyslektycznymi.

Pomysł na… pomoc w nauce

Dzieciom z problemami w nauce pomagają ćwiczenia angażujące wszystkie zmysły. Chciałam Wam pokazać przykład takich właśnie ćwiczeń. Strasznie mi się one podobają!

Pierwsze zadanie dotyczy nauki liter. Uczeń wykorzystując małe kuleczki (ja je nazywam bąbelki) i układa z nich kształt litery. Oczywiście przed ułożeniem nazywamy literę i po także. Moi uczniowie układali kilka liter, za każdym razem powtarzaliśmy wszystkie. Mam zamiar w ten sposób przerobić cały alfabet. I mam nadzieję, że ta metoda pomoże w jego świetnym opanowaniu.

Drugie zadanie można w sumie wykorzystać według własnego pomysłu. Generalnie idea jest taka, że dziecko ma przy pomocy chińskich pałeczek przekładać bąbelki, oczywiście w jakimś edukacyjnym kontekście. U mnie uczeń ćwiczył liczby i kolory, była to też forma nauki piosenki. Uczeń kładł kuleczkę w odpowiednim kolorze na cyfrze w tym samym kolorze i mówił – 2 yellow itd. Początkowo dla dziecka wcale nie było proste złapać kuleczkę pałeczkami, jednak stopniowo coraz lepiej mu szło. Piosenka pochodzi z podręcznika Footprints 1 (zdjęcie poniżej).

Według mnie powyższe zadania są ciekawe, angażujące przede wszystkim zmysł dotyku, jak również ćwiczące koordynacje ruchów. Dodatkową zaletą jest łatwość ich przygotowania. Zachęcam do wypróbowania!

Strony internetowe pomagające w nauczaniu angielskiego dzieci z dysleksją

We wpisie o pomocach w nauce dla uczniów z trudnościami (tutaj) wspominałam o stronie sparklebox. Wiem, że jest ona popularna wśród nauczycieli, być może przyda się też rodzicom. Dzisiaj krótki przegląd tego, co według mnie jest tam szczególnie przydatne.

Jak już pisałam mamy tu całą zakładkę poświęconą dysleksji http://www.sparklebox.co.uk/special-needs/dyslexia/#.UoEL7pE3zx5.

Tutaj znajdziemy pomoce wizualne związane z nauką alfabetu http://www.sparklebox.co.uk/literacy/alphabet/visual-aids.html#.UoEHN5E3zx4.

Kolejne to http://www.sparklebox.co.uk/literacy/alphabet/activity-booklets/confusing-letters.html#.UoEJrJE3zx4 – ćwiczenia, dzięki którym dzieci nie będą myliły liter, np. rozróżniały b od d – przydatne również w nauce języka polskiego.

Nauka i utrwalenie dni tygodnia i miesięcy, wypisane na samochodach, zwierzętach, liściach itp. Mnie najbardziej spodobały się wagony kolejowe. Fajne ćwiczenie na wyklejanie wyrazów przy pomocy plasteliny http://www.sparklebox.co.uk/literacy/vocabulary/days-months.html#.UoEKTJE3zx4.

I wiele, wiele innych ciekawych ćwiczeń.

Interesująca jest też strona http://www.starfall.com pomagająca w nauce czytania w języku angielskim. Zaczynamy od poznania liter i dźwięków i stopniowo przechodzimy do czytania wyrazów i całych zadań.

A może znacie jakieś inne strony pomagające w nauce języka dzieciom z trudnościami?

Nauczanie angielskiego uczniów z trudnościami w nauce

Ostatnio w kręgu moich zainteresowań znalazł się właśnie ten temat. Wielu nauczycieli prowadzi zajęcia wyrównawcze, jednak mam wrażenie, że wolą pracować z uczniem zdolnym. To na pewno zostanie zauważone, szczególnie jeśli uczeń wygra konkurs czy też olimpiadę. Praca z uczniem słabszym na pewno nie jest łatwa. Wymaga wiele cierpliwości, powtarzania zagadnień i stosowania odpowiednich metod pracy. Dotyczy to również rodziców. Opanowanie wielu umiejętności wiąże się z dużym nakładem pracy, ta praca konieczna jest w domu, po lekcjach.

Ostatnio zdałam sobie sprawę z tego, czego wymagamy od uczniów. Jako system i nauczyciele pracujący w tym systemie. Jak już pisałam kiedyś dzieci w młodszych klasach nie uczymy gramatyki. Ale tak naprawdę czym różni się uczeń z końca klasy trzeciej od ucznia z początku klasy czwartej? Czy nagle przez wakacje dojrzewa na tyle, ze jest w stanie przyswoić wiele zagadnień gramatycznych? Dużo zależy od wybranej przez nauczyciela książki, oczywiście są one na trochę wyższym i niższym poziomie. Powiem szczerze, że obliczyłam i w jednej z książek do klasy czwartej w tzw. unicie Starter oraz 1 mamy 6 różnych zagadnień gramatycznych. Wydaje mi się, że to sporo. Można powiedzieć, że jest to raczej ambitna książka. Jednak wydaje mi się, że przeciętnemu dziecku nie jest wcale łatwo opanować tyle kwestii gramatycznych a co dopiero dziecku z trudnościami w nauce. Początkowo może być ciężko. Szczególnie, gdy rodzice próbują tłumaczyć używając pojęć takich jak np. zaimek. Uczeń pyta: „Mamo, ale co to jest?”. Nie posiada takiej wiedzy dotyczącej języka polskiego. Często opanowanie gramatyki zajmuje czas, trzeba zrozumieć regułę i poćwiczyć na przykładach. Warto też wrócić przerobionego już tematu za jakiś czas w celu utrwalenia. Sądzę, że dotyczy to również uczniów z problemami. Jednak tutaj tego czasu i ćwiczeń potrzeba o wiele więcej. Pozostaje pytanie czy nagła i duża porcja gramatyki nie wywoła zniechęcenia do nauki.

Oczywiście nie chodzi mi o to, żeby nie uczyć gramatyki. Ale by robić to stopniowo, najlepiej w kontekście innych tematów.  Gdzieś przeczytałam, że polscy nauczyciele lubują się w nauczaniu gramatyki. Przytoczę (nie po raz pierwszy zresztą) przykład Szwecji, gdzie praktycznie nie uczy się gramatyki. To, że Szwedzi nie potrafią nazwać struktur i nie zawsze poprawnie ich używają nie przeszkadza im bardzo dobrze znać język angielski (w szczególności mówienie nie sprawia im problemu). Widzę, że trochę odbiegłam od tematu. Wróć!

Chciałam pokazać kilka przykładów materiałów dodatkowych przygotowanych przeze mnie lub też znalezionych w internecie. Myślę, że są one wartościową pomocą w pracy z dziećmi z trudnościami w nauce. Jeśli chodzi o moje karty nie są one jakieś super ładne i dopracowane. Uważam, że nie oto w tym wszystkim chodzi. Dla dzieci nie jest istotne, czy jesteśmy uzdolnieni plastycznie. Ważne jest, że poprzez rysunki, strzałki, kolory łatwiej zapamiętają zagadnienie.  Dzięki temu mają też styczność z różnymi metodami uczenia się. Chciałam zadać swojej uczennicy zrobienie kart this/that itd. ale zanim to zrobiłam sama powiedziała: „A może ja sobie też zrobię takie karty?” Gdy uczeń sam wymyśli sobie pracę domową wykona ją chętniej i lepiej zapamięta.

Karty do nauki/utrwalania alfabetu http://www.sparklebox.co.uk/thumbs356-360/sb356prev.html#.UmqcYPkvUZ8.

W ogóle na stronie sparklebox.co.uk  mamy cały dział pomocy dla młodszych uczniów z trudnościami w nauce, w szczególności dysleksji http://www.sparklebox.co.uk/special-needs/dyslexia/#.UmqcnvkvUZ_.

Karteczki z nazwami państw i narodowości oraz tabelka do wypełnienia.

Karteczki do układania zdań i ćwiczenia formy „to be”.

Karty ułatwiające zapamiętanie zasady stosowania zaimków this/that/those/these.

Dysleksja – pomoc w nauce

W przypadku zagrożenia dysleksją czy też samej dysleksji ważne jest ćwiczenie z dzieckiem w domu. Poniżej krótki opis, jakie techniki mogą być pomocne:

• Wykorzystywanie metod multisensorycznych, czyli wymagających użycia wielu zmysłów, szczególnie dotyku i ruchu. Tu przykładem może być odwzorowanie liter (bądź też wyrazów) w piasku, za pomocą plasteliny, w powietrzu.

• Nauczanie nowego słownictwa z wykorzystaniem flashcards, rysowanie rysunków do słownictwa, łącznie z takimi, gdzie rysunek zawiera w sobie wyraz. Na przykład ogon wiewiórki (squirrel) to litera „s” .

• Wykorzystywanie w nauce słowniczków obrazkowych (gotowych oraz tworzonych przez dziecko), używanie kolorów (podkreślanie, zakreślanie wyrazów czy też części mowy, zdania). Wykorzystywanie kartoników z wyrazami np. do układania zdań. Co ciekawe przeczytałam również, że lepiej wykorzystywać do ćwiczeń kartki kremowe czy też w jasnych kolorach, gdyż część dyslektycznych dzieci ma problem z czytaniem czarnego druku z białej kartki. Dodatkowo czcionka powinna być duża. Dobrze jest gdy tekstowi towarzyszą ilustracje.

• W nauce pisania dobrym pomysłem jest pociąganie po śladzie, następnie kopiowanie wyrazów a dopiero później pisanie ich z pamięci.

• Tworzenie śmiesznych zadań, wierszyków, by ułatwić zapamiętanie zasad. Szukanie wyrazów, które się ze sobą rymują (np. pear-bear, car-star)

• Odgrywanie historyjek, wcielanie się w role, sprzyja lepszemu zapamiętaniu.

• Ćwiczenie głośnego czytania w domu, czytanie z podziałem na role, ze zmienianiem głosu.

• Słuchanie i ćwiczenia z nim związane. Ćwiczenia na literach, dźwiękach, sylabach. Przykładem może być skakanie tyle razy ile wyraz ma liter, czy też samogłosek, wyklaskiwanie sylab przy podziale wyrazu.

• Uczenie gramatyki w kontekście (nie poprzez suche regułki), dzięki temu uczeń łatwiej będzie mógł zapamiętać struktury.

• Nauczenie dziecka wykorzystywania przy nauce raczej logiki niż pamięci. Osoby dyslektyczne generalizują, szukają wzorców, dlatego też dobrym pomysłem w nauce jest kategoryzowanie czy też stosowanie map myśli (o tej technice napisze więcej w innym wpisie).

• Nauczenie dziecka, szczególnie młodszego jak zorganizować przestrzeń do pracy, tak by miało porządek i możliwość skoncentrowania się na nauce.

• Istotne jest chwalenie i docenianie nawet niewielkich sukcesów.

• Nauka materiału w małych partiach. Sprawdza się tutaj zasada im mniej tym lepiej. Pozwala to na lepszą koncentrację i zapamiętywanie.

Podsumowując, istotna jest praca w domu – powtarzanie wcześniejszego materiału oraz stosowanie różnorodnych zadań, tak by uczeń się nie nudził i był skoncentrowany. Dodam również, że dysleksja utrudnia naukę języka, ale również dyslektyk jest w stanie opanować angielski (choć oczywiście pewnych błędów nie da się uniknąć). Jeśli Państwa dziecko ma jakiekolwiek problemy w nauce warto konsultować je z nauczycielami, ale nie zapominać również o tym, że bardzo trudno jest być dobrym uczniem bez pracy w domu. Standardowo mało które dziecko potrafi samodzielnie zmotywować się do nauki, szczególnie trudnych dla niego rzeczy. Dlatego tak ważna jest pomoc rodziców.

Dysleksja

Dysleksja to ogólnie rzecz biorąc specyficzne trudności w pisaniu i czytaniu. Nie zależy od środowiska, w którym wychowuje się dziecko ani od poziomu inteligencji. Jednak w przypadku dysleksji istotna jest rola rodziców oraz szkoły a w szczególności dobór odpowiednich metod nauczania. Wśród przyczyn pojawiają się teorie związane z dziedziczeniem oraz neuropsychologiczne (związane z innym rozwojem półkul mózgowych niż u człowieka bez dysleksji). Każdy przypadek jest inny i powinien być traktowany indywidualnie. Inne mogą też być symptomy oraz ich nasilenie. Objawy dysleksji można zaobserwować już we wczesnym rozwoju dziecka (okres przedszkolny), są one związane głównie z motoryką. W przypadku młodszego dziecka nie mówimy o dysleksji lecz o zagrożeniu dysleksją.

Oczywiście nie piszę tego, żeby doszukiwali się Państwo w swoim dziecku oznak dysleksji. Wydaje mi się, że warto mieć świadomość, czym ona jest i z jakimi problemami się wiąże. W przypadku dysleksji nauka języka obcego może być utrudniona. Co ciekawe dowiedziałam się, że metody stosowane w nauce języków w dużej mierze są pomocne dla dzieci z dysleksją. Dodatkowo wiedząc, że wiele dzieci boryka się z tym problemem (tak jak pisałam w mniejszym lub większym stopniu) nauczyciel może wzbogacić swoje zajęcia o ćwiczenia skierowane do tych uczniów. Uczniowie nie mający tych problemów również na tym nie stracą.

Objawy dysleksji i jej wpływ na naukę języka angielskiego:

• trudności w zapamiętywaniu. Nauka języka obcego w dużej mierze polega na uczeniu się na pamięć słówek, zwrotów, zasad gramatycznych. Oprócz tego dziecko ma problem w zapamiętaniu poleceń ustnych oraz tych nagranych na płytę.
• trudności w czytaniu. Przekręcanie słów podobnych graficznie, mylenie linijek tekstu, trudności w zrozumieniu przesłania.
• trudności w pisaniu, przepisywaniu. Uczeń pomija litery, myli litery o podobnym wyglądzie np. b, d, przestawia litery itp. Ma problemy w zrozumieniu zasad organizacji tekstu oraz stosowaniu akapitów. Nie lubi pisać, woli odpowiedzi ustne.
• trudności słuchowo – językowe. Wiążą się z trudnościami w wymowie, uczeń często mówi tak jak się pisze lub pisze tak jak się mówi. Nie widzi różnicy w wymowie podobnych wyrazów. Ma problemy w wymowie długich wyrazów.
• trudności motoryczne. Uczeń w przypadku ćwiczeń ruchowych na przykład myli stronę lewą z prawą. Młodsze dziecko ma problem z właściwym trzymaniem długopisu, ołówka. Słabo operuje nożyczkami.
• trudności psychofizyczne. Uczeń ma problem z organizacją swojej pracy (jego biurko, stół jest nieporządne, podobnie jak sama praca). Łatwo się dekoncentruje. Ma raczej niską samoocenę (wydaje mi się, że dostrzega, że koledzy są „lepsi” od niego) i niską motywację. Często nie kończy pracy (poza powyższymi przyczynami potrzebuje więcej czasu niż inne dzieci).

Na koniec chciałam jeszcze raz pokreślić, że nawet jeśli do dziecka pasuje część opisanych przeze mnie objawów, nie musi to oznaczać, że ma dysleksję. Przykładowo w początkowej fazie nauki języka dużo uczniów stosuje zasady z języka ojczystego ma trudności z wymową trudniejszych wyrazów lub też pisze wyrazy tak jak słyszy. Takich problemów nie można utożsamiać z dysleksją.

W następnym wpisie napiszę o tym jak pomagać w nauce dziecku mającemu powyższe problemy.